هر آنچه باید درباره میزان سوابق پرداخت حق بیمه زنان برای استفاده از حداکثر مقرری بیمه بیکاری بدانید

اقتصادسنج| باتوجه به اینکه سازمان تامین اجتماعی در ردیف خدمات خود نسبت به ارائه بیمه بیکاری به بیمه‌شدگان بیکار، با هدف پرداخت مقرری مربوطه و جبران بخشی از زیان‏‌های وارده به کارگران که ناشی از بیکاری غیرارادی و ناخواسته آنان رخ داده، اقدام می‌کند، در همین رابطه موسسه کار و تامین اجتماعی به برخی سوالات بیمه‌شدگان در این باره پاسخ داده است.

در فصل اول کتاب «پرسش و پاسخ در زمینه تامین اجتماعی» به برخی از سوالات مطرح در زمینه بیمه بیکاری پاسخ داده شده است:

آیا صاحبان حرف و مشاغل آزاد و نیز بیمه‌شدگان اختیاری که نزد سازمان تأمین اجتماعی بیمه هستند، به دلیل داشتن رابطه بیمه‌ای می‌توانند با سازمان مذکور ادعای استفاده از مقرری بیمه بیکاری کنند؟

شرط استفاده از مقرری بیمه بیکاری، علاوه بر بیمه بودن نزد سازمان تامین اجتماعی، مشمول قانون کار بودن بیمه‌شدگان است؛ ضمن اینکه کارفرما باید هر ماهه به همراه حق‌بیمه سهم کارگر و سهم خود، ۳ درصد نیز به عنوان حق‌بیمه بیکاری به سازمان تادیه کند. به این ترتیب، صاحبان حرف و مشاغل آزاد و همچنین بیمه‌شدگان اختیاری به دلیل نداشتن کارفرما و فقدان رابطه کارگری و کارفرمایی و در نتیجه؛ عدم شمول قانون کار نسبت به آنان، تحت پوشش قانون بیمه بیکاری قرار نمی‌گیرند و صرف داشتن رابطه بیمه‌ای با سازمان تأمین اجتماعی، نمی‌تواند موجب شمول مقرری بیمه بیکاری نسبت به آنان شود و به طور کلی، دریافت‌کنندگان مقرری بیمه بیکاری، بیمه‌شدگانی هستند که به لحاظ مقررات استخدامی، مشمول قانون کار و از نظر رابطه بیمه‌ای، مشمول قانون تأمین اجتماعی هستند.

آیا برای کارمندان دولت که در وزارتخانه‌ها، مؤسسات و شرکت‌های دولتی شاغل بوده و از مقررات خاص استخدامی از جمله قانون مدیریت خدمات کشوری تبعیت می‌کنند نیز در صورت بیکاری، برای آنان مقرراتی جهت استفاده از مقرری بیمه بیکاری پیش‌بینی شده است؟

مطابق بند د ماده ۵۰ قانون برنامه پنجم توسعه، دولت مجاز است برنامه جامع بیمه بیکاری کارکنان رسمی و پیمانی و افراد طرف قرارداد با دستگاه‌های اجرایی را تصویب و با استفاده از منابع دستگاه اجرایی و دارنده ردیف و منابع حاصل از مشارکت بیمه‌شدگان، از سال دوم برنامه را اجرا کند. از طرفی، برابر ماده ۵۰ قانون مدیریت خدمات کشوری، کارمندان، مشمول استفاده از مزایای بیمه بیکاری مطابق قوانین و مقررات مربوط خواهند بود. توضیح اینکه تاکنون در اجرای بند د ماده ۵۰ قانون برنامه پنجم توسعه مقرراتی به تصویب نرسیده است.

کارگر بیمه‌شده‌ای که بیکاری او بدون میل و اراده شناخته شده است، برای اینکه تحت پوشش مقرری بیمه قرار گیرد، باید حداقل چه میزان سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد و برای اینکه بتواند از حداکثر مقرری بیمه بیکاری برخوردار شود، سوابق پرداخت حق بیمه وی نزد سازمان تأمین اجتماعی باید چقدر باشد؟

حداقل سابقه پرداخت حق‌بیمه برای استفاده از مقرری بیمه بیکاری ۶ ماه است که در این صورت، بیمه‌شدگانی که بین حداقل ۶ ماه و حداکثر ۲۴ ماه سابقه پرداخت حق‌بیمه داشته باشند، میزان مقرری بیمه بیکاری برای کارگران مجرد ۶ ماه و برای کارگران متأهل یا متکفل ۱۲ ماه خواهد بود. اگر سابقه پرداخت حق بیمه کارگر، از ۲۵ ماه لغایت ۱۲۰ ماه باشد، در صورت مجرد بودن، حداکثر مدت استفاده از مقرری بیمه بیکاری ۱۲ ماه و در صورت متأهل بودن، ۱۸ ماه است. چنانچه سابقه بیمه کارگران بین حداقل ۱۲۱ ماه و حداکثر ۱۸۰ ماه قرار گیرد، اگر مجرد باشند، حداکثر ۱۸ ماه و در صورت متأهل بودن، می‌توانند ۲۶ ماه از مقرری بیمه بیکاری برخوردار شوند.

در صورتی که سوابق پرداخت حق‌بیمه بیمه‌شدگان از ۱۸۱ ماه تا ۲۴۰ ماه باشد، حداکثر مدت استفاده از مقرری بیمه بیکاری برای افراد مجرد ۲۶ ماه و برای افراد متاهل یا متکفل ۳۶ ماه خواهد بود و بالاخره اگر سابقه بیمه‌ای افراد، از ۲۴۱ ماه به بالا باشد، چنانچه کارگر مجرد باشد، حداکثر ۳۶ ماه و در صورت متأهل یا متکفل بودن، حداکثر می‌توانند ۵۰ ماه از مقرری بیمه‌بیکاری برخوردار شوند که در همه حالات فوق، مقرری بیمه بیکاری، از روز اول بیکاری قابل پرداخت است.

باتوجه به اینکه برای استفاده از مقرری بیمه بیکاری، دارا بودن حداقل ۶ ماه سابقه پرداخت حق بیمه لازم است، آیا چنانچه عوامل قهریه و غیرمترقبه موجب بیکاری موقت کارگران شود نیز داشتن این میزان سابقه پرداخت حق‌بیمه الزامی است؟

به‌موجب تبصره ۲ ماده ۲ قانون بیمه بیکاری، بیمه‌شدگانی که به علت بروز حوادث قهریه و غیرمترقبه از قبیل سیل، زلزله، جنگ، آتش‌سوزی و… بیکار می‌شوند، با معرفی واحد کار و امور اجتماعی محل، از مقرری بیمه بیکاری استفاده خواهند کرد و در این رابطه، با عنایت به اینکه طبق بند الف ماده ۶ قانون بیمه بیکاری، بیمه‌شده بیکار برای برخورداری از مقرری بیمه بیکاری، قبل از بیکار شدن، باید حداقل ۶ ماه سابقه پرداخت حق‌بیمه را داشته باشد و باوجود این قسمت اخیر تبصره فوق، بیمه‌شدگانی را که در اثر عوامل قهریه و غیرمترقبه بیکار می‌شوند، از شرط داشتن حداقل ۶ ماه سابقه پرداخت حق بیمه معاف کرده است. ضمناً برای این دسته از بیمه‌شدگان ماده ۶ آیین‌نامه اجرایی قانون، بیمه بیکاری مقرر داشته است، بیمه‌شدگانی که به علت بروز حوادث قهریه و غیرمترقبه از قبیل سیل، زلزله، جنگ، آتش‌سوزی و… بیکار می‌شوند، در صورتی که سابقه پرداخت حق‌بیمه آنان کمتر از ۶ ماه باشد، مطابق با مشمولانی که دارای ۶ ماه سابقه پرداخت حق‌بیمه باشند از مقرری بیمه بیکاری استفاده خواهند کرد.

کارگر بیمه‌شده‌ای، حین اشتغال به خدمت نظام وظیفه عمومی اعزام می‌شود و پس از اتمام مدت سربازی، برای اشتغال مجدد به کارگاه مراجعه ولی کارفرما اقدام به قطع همکاری با وی کرده است. آیا این کارگر استحقاق دریافت مقرری بیمه بیکاری را خواهد داشت؟

در دوران خدمت نظام وظیفه، قرارداد کار به حالت تعلیق در می‌آید ولی کارگر باید حداکثر تا از پایان خدمت به کار سابق خود برگردد و چنانچه شغل وی حذف شده باشد، در شغل مشابه آن به کار مشغول شود. بدیهی است چنانچه کارگر ظرف ۶۰ روز بعد از انقضای خدمت سربازی جهت ادامه همکاری با کارفرما به کارگاه مراجعه نکند، مستعفی شناخته شده و مشمول اخذ مزایای پایان کار به ازای هر سال یک ماه حقوق خواهد بود. از طرفی اگر کارگر بعد از خدمت نظام وظیفه در مهلت قانونی دو ماه، خود را به کارگاه معرفی ولی کارفرما اقدام به اخراج وی کند، در این حالت، کارگر باید از تاریخ اخراج ظرف ۳۰ روز به واحد کار و امور اجتماعی محل مراجعه و اقامه دادخواست کند. در غیر این صورت، مستعفی تلقی و محق به دریافت سنوات خدمت به میزان یک ماه حقوق برای هر سال سابقه کار می‌شود. در هر دو حالت یاد شده، از آنجا که استعفا به مفهوم فسخ یک جانبه قرارداد کار از سوی کارگر به حساب می‌آید. بنابراین، بیکاری کارگر با میل و اراده محسوب و ذی حق دریافت مقرری بیمه بیکاری نخواهد بود.

کارگر زنی که مشمول قانون کار بوده و نزد سازمان تأمین اجتماعی بیمه است، به دلیل بیکاری بدون میل و اراده، تحت پوشش مقرری بیمه بیکاری قرار گرفته است. آیا این زن که دارای همسر است، در برخورداری از مزایای بیمه بیکاری، مجرد محسوب می‌شود یا متأهل؟

کارگر بیمه‌شده زن که رابطه کاری و مزدی وی با کارفرما قطع شده و بنا به تشخیص مراجع حل اختلاف قانون کار، بیکاری وی بدون میل و اراده شناخته شده است، با توجه به بند «ب» ماده ۷ قانون بیمه بیکاری و مفاد تبصره چهار آن، متأهل محسوب و به این اعتبار، مشمول ۱۰ درصد حداقل مزد روزانه کارگر عادی در افزایش مقرری بیمه بیکاری خواهد بود.