حسرت یلدا بر دل زحمتکشان/ مردم تحمل این گرانی ها را ندارند

اقتصادسنج| در سال‌های اخیر با استمرار وجود موج‌های تورمی سنگین، بنیه اقتصادی مردم به مراتب کم و کمتر شد و کوچکتر شدن سفره‌ها چه در روز‌های معمول و چه در مراسمات، به خوبی بیانگر این واقعیت است. هر سال سبد خرید خانوار سبک‌تر شده و افراد مجبورند از حداقل‌های خود باز هم کم کنند. برآورد حدودی قیمتی هزینه هر سبد و مقایسه کردن آن با درآمد افراد، دلیل ناتوانی در پرداخت هزینه‌ها را به خوبی نشان می‌دهد.

بخشی از معیشت خانوار، نحوه گذران روز‌ها و اعیاد مهم فرهنگی و سنتی است؛ آن که هر خانواده‌ای با چه کیفیت و کمیتی این مراسمات را پشت سر گذاشته و مقدمات آن را فراهم می‌کند، نشان‌دهنده توان مالی آن‌هاست. در سال‌های اخیر با استمرار وجود موج‌های تورمی سنگین، بنیه اقتصادی مردم به مراتب کم و کمتر شد و کوچکتر شدن سفره‌ها چه در روز‌های معمول و چه در مراسمات، به خوبی بیانگر این واقعیت است. هر سال سبد خرید خانوار سبک‌تر شده و افراد مجبورند از حداقل‌های خود باز هم کم کنند. برآورد حدودی قیمتی هزینه هر سبد و مقایسه کردن آن با درآمد افراد، دلیل ناتوانی در پرداخت هزینه‌ها را به خوبی نشان می‌دهد.

با نزدیک شدن به شب یلدا و اهمیت بالای این رویداد سنتی و فرهنگی در میان ایرانیان، بازار کالایی بسیاری از اقلام درگیر تب و تاب نه‌چندان دور از انتظار شد. رشد قیمت کالا‌هایی که چه به شب یلدا و مناسبت آن مرتبطند و چه غیر مرتبط، هر ساله رخ داده و در عمل نرخ‌های کف بازار، حرف‌شنوی چندانی از قیمت‌های مصوب و تعیین تکلیف‌های صنفی ندارد. این سرپیچی نرخی در برخی از اقلام کم و در بسیاری از کالا‌ها بسیار چشم‌گیر است؛ تا حدی که در بعضی مواقع تفاوت قیمت بازار و نرخ مصوب، به بیش از دو برابر می‌رسد.

قیمت آجیل شب یلدا سر به فلک کشید

براساس نرخ مصوب، گران‌ترین آجیل برای شب یلدای امسال باید تقریبا کیلویی ۳۲۰ هزار تومان فروخته شود؛ در حالی که رصد بازار نشان می‌دهد کمترین نرخ موجود برای آجیل، کیلویی ۴۷۰ هزار تومان است؛ یعنی بیش از دو برابر نرخ مصوبی که چندی پیش رئیس اتحادیه آجیل فروشان اعلام کرد. آجیل چند مغز شور با تمامی مخلفاتی که می‌توان به آن اضافه کرد، تا یک میلیون تومان به ازای هر کیلو به فروش می‌رسد.

گران‌ترین آجیل شب یلدا، سه برابر نرخ مصوب برای خریداران در بازار عرضه می‌شود و این ارقام، حساب و کتاب بسیاری از افراد را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، فردی که به نرخ‌های مصوب اعتماد کرده و با بودجه‌ای محدود برای خرید به بازار می‌رود، نه‌تنها نمی‌تواند نیمی از خرید‌های مورد نیاز خود را انجام دهد، بلکه بیش از پیش فشار‌های مالی را بر دوش خود احساس می‌کند.

افزایش قیمت با چاشنی نوآوری!

تا سال‌های پیش، دولت در جواب گلایه مردم به گران‌تر بودن نرخ کالا‌ها نسبت به اعداد و ارقام اعلامی، پیشنهاد می‌کرد که افراد گران‌فروشی مغازه‌ها را گزارش کنند. حتی برخی ویدئو‌ها توسط صداوسیما مبنی بر حضور ماموران ستاد تنظیم بازار برای جلوگیری از گران‌فروشی واحد‌های صنفی پخش می‌شد؛ اما این روند نه‌تنها کارآمد نبود، بلکه شیوه گران‌فروشی کالا‌ها را نیز تغییر داد. به عنوان مثال برای آجیل شب یلدا، وارداتی یا داخلی بودن اقلام و کیفیت آن‌ها بر نرخ آجیل اثر گذاشته است.

سوء استفاده گوشت از هرج و مرج یلدا

افزایش قیمت کالا‌های متصل به سنت شب یلدا، کمی دور از ذهن نیست؛ اما نکته قابل توجه، تحت تاثیر قرار گرفتن بازارهاییست که به طور غیر مستقیم به این شب مرتبطند. افزایش نرخ گوشت مرغ و گوشت قرمز در برخی از مناطق، نشان می‌دهد بازار این کالا‌ها چشم به سنت مهمان‌نوازی مردم در شب یلدا دوخته است. نرخ بازار آزاد یک کیلو گوشت گوساله مغز ران، تا هفته پیش حدود ۴۵۰ الی ۴۸۰ هزار تومان فروخته می‌شد. طی چند وقت اخیر، رصد برخی از مناطق نشان می‌دهد نرخ این کالا مرز ۵۰۰ هزار تومان را رد کرده است و پیش‌بینی‌ها از استمرار رشد قیمت گوشت قرمز حکایت دارند.

قیمت گوشت مرغ نیز روندی مشابه دارد؛ نرخ بازار آزاد هر کیلو مرغ تا هفته گذشته حدود ۹۵ هزار تومان بود. این قیمت در بعضی از مناطق، ۱۰۰ هزار تومان را رد کرده است. با نزدیک‌تر شدن به شب یلدا، به نظر می‌رسد گوشت قرمز و سفید گران‌تر شود. هر چند که این وضعیت، موقت و حباب است؛ اما در هر حال، جیب مردم باید این گرانی را برای پاسداشت تنها یک شب بپردازند.

کاهش کمیت و کیفیت سفره‌ها

گرانی اقلام خوراکی در ایامی مانند عید نوروز و شب یلدا، تبدیل به عادت همیشگی بازار‌ها در ایران شده است؛ اما این عادت، چیزی نیست که مردم بتوانند آن را تحمل کرده و خود را با آن وفق دهند. درآمد افراد به‌ویژه کارگران محدود است و اگر مسئله تزلزل و بی‌ثباتی شغل برای کارگران را در نظر نگیریم، هیچ‌کس نمی‌تواند پس از مواجهه با امواج تورمی پی در پی، کیفیت زندگی خود را حفظ کند.

نگرانی اصلی این‌جاست که با وجود این قیمت‌های سرسام‌آور در بازار، کمیت و کیفیت سفره‌های یلدا چگونه خواهد بود؟ آیا همچنان مردم رغبت و توانی برای دورهم جمع شدن و حفظ شادی‌های مقطعی خود را دارند؟