اگر آمریکا مکانیزم ماشه را فعال کند دلار چه سرنوشتی پیدا می کند؟

اقتصادسنج | روند نزولی دو روز گذشته اسکناس آمریکایی قیمت دلار را در کانال ۵۲ هزار تومانی قرار داده است. امروز معامله‌گران می‌گفتند کاهش قیمت سکه و اخبار این بازار به دلار سیگنال داده است.

روند کاهشی قیمت دلار امروز در معاملات بازار آزاد پایدار بود. اسکناس آمریکایی که در پایان معاملات روز گذشته به کانال ۵۲ هزار تومانی برگشته بود، امروز با قیمت ۵۲ هزار و ۸۰۰ تومان معامله شد.

از دیروز و با آغاز سومین هفته اردیبهشت، اخبار متعددی روانه بازار شد اما همچنان جریمه ۱۶۳۰ میلیاردی روسای سابق بانک مرکزی در صدر موثرترین خبر برای کاهش قیمت دلار قرار دارد. هر چند امروز معامله‌گران معتقد بودند آثار سیگنال نصب دوباره دوربین‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در برخی سایت‌های ایران همچنان نمایان است.

دینار معامله‌گران را حساس کرد

روز گذشته خبر تکراری عدم اجازه ورود دلار از طریق بانک مرکزی عراق به ایران بار دیگر مخابره شد. با خبر محدودیت‌های ورود دلار از عراق به ایران معامله‌گران، قیمت دینار را زیر ذره‌بین بردند. نرخ دینار عراق از شهریور سال ۱۴۰۱، تا به امروز دو برابر شده است. این اسکناس از حوالی ۱۹ هزار تومان به ۳۹ هزار تومان رسیده است و این موضوع به ضعیف شدن ریال ایران در مقابل سایر ارزها اشاره دارد.

این موضوع باعث بالا گرفتن برخی شایعات درباره قوت گرفتن جراحی اقتصادی و جایگزینی دلار به جای یوآن شد. هفته گذشته ابراهیم رئیسی مدعی شده بود می‌تواند اقتصاد ایران را از بند ناف دلار رها کند و حتی برای این مقصود دبیرخانه‌ای هم در دولت تشکیل داده که قرار است روابط ارزی ایران با دنیا را تغییر دهد. در صورت اجرا این دومین جراحی دولت رئیسی پس از جراحی اقتصادی سال گذشته خواهد بود.

نقش دلار در تجارت ایران

در همین راستا عبدالله مشکانی تحلیلگر اقتصادی معتقد است «طرف تجاری ما دلار نیست.» وی عنوان کرده است که عمده واردات ما از چین و امارات و صادراتمان نیز به عراق است و عملا در اقتصاد ایران با یوآن و درهم کار می‌کنیم. در ادامه این گفت‌وگو را می‌خوانید.

به اعتقاد شما حذف دلار از مبادلات تجاری چه تاثیری بر تجارت کشورمان دارد؟

حذف دلار از مبادلات تجاری اثری ایجاد نمی‌کند. اگر اثری نیز داشته باشد تاثیر بر شرکت‌های تجاری است که واردات دلاری از اروپا دارند. باید در نظر داشت بخشی از اقلام مورد نیاز کشورمان نیز از برزیل و هند وارد می‌شود و دولت تلاش می‌کند تا مبادلات تجاری با این کشورها را یوآنی کند. این اقدام به ویژه در مورد هند و برزیل سخت است و عملا نمی‌توانیم به همین سادگی این کار را انجام دهیم.

باید توجه داشت دولت تلاش می‌کند که بخشی از وارداتمان را که با یوآن و درهم است، مانند سابق انجام شود و بخش دیگری که عمدتا معطوف به کالای اساسی از قبیل دارو، مواد غذایی مانند گندم، کنجاله، جو و ذرت است را از منابعی که در کره جنوبی است تامین کنند.

ایجاد شوک روانی با طرح موضوع حذف دلار

آیا دولت به دنبال جایگزینی برای دلار است تا از دردسرهای تامین این ارز خلاص شود؟

موضوع دلار بیشتر موضوع نقدینگی و شوک روانی است که به بازار داده می‌شود. در مورد شوک روانی هم باید گفت این موضوع به اهداف سیاسی بستگی دارد. وقتی اخبار سیاسی مثبت شود دلار آرام می‌گیرد و تا خبر سیاسی منفی می‌آید قیمت دلار برمی‌گردد. هر چند امسال در سال هشتم برجام هستیم و تا پاییز باید تکلیف یک‌سری از بندهای برجام مشخص شود.

بخشی از محدودیت‌های که طی هشت سال گذشته متعهد به رعایت آن بودیم در ماه‌های تیر، شهریور و مهر برداشته می‌شود.

بنابراین باید امید داشت تا بازار ارز به ویژه قیمت دلار که به اخبار مساعد سیاسی واکنش مثبت نشان می‌دهند، کاهش قیمت داشته باشند؟

با توجه به فضای خبری، این احتمال وجود دارد که بهار و تابستان امسال بازار پرخبر باشد. تحلیل‌های سیاسی این‌طور عنوان می‌کنند که ممکن است آمریکا قصد ایجاد مانع برای برداشتن محدودیت‌ها را داشته باشد و قصد دارند مکانیزم ماشه را کلید بزنند. با توجه به اینکه اگر طرف غربی بخواهد مکانیزم ماشه را فعال کند، طرف ایرانی هم یک‌سری ابتکاراتی مطرح می‌کند، این ابتکارات می‌تواند به صورت موضوع خبری مثبت و منفی بروز کند و به دلار نوسان دهد.

به اعتقاد من وقایع سیاسی را نمی‌توان تا پاییز امسال پیش‌بینی کرد. بازارها تا زمانی که تکلیف این اخبار روشن نشود نمی‌توانند روند بگیرند.

شکل‌گیری روند جدید دلار مشروط به سقف‌شکنی

با توجه به هفته پرخبر گذشته و تلاش سیاست‌گذار برای کاهش قیمت دلار، این اسکناس آمریکایی در چه کانالی باید قرار بگیرد؟

نوسان در بازار ارز مانند یکی دو هفته اخیر وجود دارد اما قیمت‌ها روند نمی‌گیرند. تا موقعی که سقف قبلی دلار شکسته نشود، نمی‌توان برای دلار روند جدیدی تصور کرد.

محدوده ۵۹ تا ۶۰ هزار تومانی سقف قبلی دلار است و تا زمانی که این سقف شکسته نشود روندی برای دلار شکل نگرفته است. بنابراین قیمت دلار اگر بخواهد صعودی شود باید سقف قیمتی قبلی بسته شود. هر وقت این اتفاق رخ داد، می‌توان درباره روند بعدی قیمت دلار صحبت کرد.

دلار پیشران نرخ‌‌ها در اقتصاد ایران است که روندهای بعدی را تعیین می‌کند. در حال حاضر بخشی از کالاها قیمت خود را با بهای دلار تطبیق داده‌اند یکسری از کالاها با قیمت دلار بالاتر معامله می‌شوند و حباب قیمتی گرفته‌اند. اگر بخواهد روندی در بازارها شکل بگیرد آن سقف قیمتی باید شکسته شود.

ناخدا قیمت دلار را مهار می‌کند؟

آیا مهار قیمت دلار در قالب مرکز مبادله ارز و طلا شدنی است؟

مرکز مبادله نمی‌تواند همه نیازها را پوشش دهد. ما یک‌سری نیازها داریم که در قالب مرکز مبادله نیستند. نمی‌توان گفت این مرکز چه درصدی از ارز مورد نیاز را تامین می‌کند. باید توجه داشت یک‌سری از کالاها به صورت قاچاق وارد کشور می‌شوند. ارز این کالاها از بازار آزاد تامین می‌شود و این تقاضایی که در بازار آزاد وجود دارد به باقی بازارها سیگنال می‌دهد.

بازار فیزیکی ارز ما حدودا پنج درصد نیازهای بازار است اما همین مقدار قیمت دلار را در بازار آزاد بالا می‌برد. اگر قیمت‌های دیگر تابع قیمت دلار شروع به رشد نکنند گپ قیمتی بازار، مساله چند نرخی بودن ارز را به وجود می‌آورد و متعاقب آن فساد ایجاد می‌شود. بنابراین مرکز مبادله با ایجاد فاصله قیمتی تلاش می‌کند که لنگر ایجاد کند تا نیازهای اصلی ارزی کشور را تامین کند.

درست است کالاها با نرخ دولتی وارد می‌شود اما همین کالاها با قیمت دلار دولتی عرضه نمی‌شوند. چرا؟

این مشکل به عدم نظارت در عرضه کالاها مربوط می‌شود. وقتی نرخ ارز در بازار آزاد بالا می‌آید گپ قیمتی و فساد ایجاد می‌شود. همچنین فشار بر مرکز مبادله زیاد می‌شود و تقاضای ارز نیز در این مرکز رشد می‌کند. با افزایش تقاضا طبیعتا قیمت در این مرکز باید افزایش یابد.

اما باید توجه داشت برای مهار قیمت دلار در بلند مدت باید نقدینگی را کنترل کنیم. تا زمانی که نتوانیم نقدینگی را کنترل کنیم هر چند وقت یک بار بازاری را به هم می‌ریزد و قیمت‌‌ها در آن بازار شروع به بالا رفتن می‌کند.

کاهش دلار با سیگنال قوی سکه 

گفتنی است امروز سیگنال‌های کاهشی که روانه بازار طلا و سکه شد، قوی‌تر از دلار بود. ملزم کردن معامله‌گران بازار فلز زرد به ثبت معاملات انواع طلا در سامانه تجارت و اعلام تعهدات بانک مرکزی در خصوص‌اوراق سلف سکه مرکزی، روند کاهش قیمت سکه را سرعت داد. امروز فعالان بازار ارز معتقد بودند این کاهش سکه بود که به قیمت دلار سیگنال نزولی داد.

امروز سیگنال بازارهای همسایه به دلار تهران نیز کاهشی بود. دلار هرات یک کانال عقب‌نشینی کرد و با قیمت ۵۲ هزار و ۵۴۰ تومان معامله شد. دلار سلیمانیه نیز با کاهش ۷۰۰ تومانی با قیمت ۵۲ هزار و ۱۱۰ تومان معامله شد. درهم امارات نیز امروز به قیمت ۱۴ هزار و ۶۵۰ تومان رسید و کاهش ۳۰۰ تومانی داشت.