اقساط بانکی فرد فوت شده چگونه پرداخت می‌شود؟

اقتصادسنج| دریافت تسهیلات بانکی از کارهای دشواری است که هر فردی ممکن است حداقل یکبار پروسه انجام آن را طی کرده و با مشکلات و دشواری‌های آن دست و پنجه نرم کرده باشد. اصلی‌ترین دشواری اخذ وام، معرفی ضامن یا ضامنین معتبر به بانک است.

بانک‌ها معمولاً شرایط سختی را برای اعطای تسهیلات به مشتریان در نظر می‌گیرند زیرا همواره نسبت به بازپرداخت اقساط وام توسط مشتریان به دیده شک می‌نگرند. این سختگیری‌ها گاهی بیش از اندازه است؛ اما اگر غیر منطقی نباشد جزو پروسه‌ها و ملزومات اعطای تسهیلات است که در هر جای دیگر دنیا هم ممکن است این پروسه وجود داشته باشد.

یکی از دلایلی که بانک‌ها برای اعطای وام سختگیری می‌کنند این است که امکان دارد وام‌گیرنده یا ضامن او و یا هر دو پس از مدتی عمرشان به دنیا نباشد و از دنیا بروند و بانک برای وصول اقساط وام به مشکل بخورد. البته قانونگذار تکلیف را در این خصوص روشن کرده است اما بانک‌ها سعی می‌کنند ضمانت‌های محکمی از وام‌گیرنده دریافت کنند تا خود را درگیر مسائل حقوقی نکنند.

طبق قانون، در صورتی که وام‌گیرنده اقساط وام را به هر دلیلی نپردازد، مسئولیت پرداخت اقساط برعهده ضامن است. حال اگر وام‌گیرنده فوت کند، وظیفه پرداخت اقساط از اموال شخصی یا حقوق فرد برعهده خانواده‌اش بوده و ضمانت ضامن به قوت خود باقی است. در صورتی که خانواده فرد فوت‌شده در عین توانایی از پرداخت اقساط متوفی سر باز زنند، ضامن می‌تواند پس از پرداخت بدهی (وام) به بانک، شکایتی تنظیم کند و از دادگاه بخواهد طلب خود را از میراث به جای گذاشته متوفی برداشت کند.

مطابق ماده ۸۶۸ قانون مدنی “مالکیت ورثه نسبت به ترکه متوفی مستقر نمی‌شود، مگر پس از ادای دیونی که به ترکه میت تعلق گرفته”. همچنین ماده ۲۳۱ قانون امور حسبی اشعار می‌دارد، “دیون مؤجل متوفی بعد از فوت حال می‌شود”.

اما چنانچه وام‌گیرنده و ضامن هر دو فوت کنند تکلیف چیست؟ در این صورت مسئولیت اقساط معوق برعهده وراث ضامن خواهد بود. در واقع فوت ضامن هیچ تأثیری در پرداخت دینش ندارد، همان‌طور که در این میان فوت بدهکار هم تأثیری ندارد؛ زیرا طلبکار اول به بدهکار و بعد به ضامن مراجعه می‌کند.

نعمت احمدی، وکیل و کارشناس حقوق مالی در این‌باره به شهروند می‌گوید: بعد از فوت ضامن در صورتی که وام‌گیرنده به تعهدات خود عمل نکند یا فوت کند، بدهی از روی میراث ضامن برداشته می‌شود. برای مثال اگر شخصی ضامن ۱۰۰میلیون شود و بعد از آن فوت کند و میراث او در کل ۲۰۰میلیون باشد، این شخص به غیر از بانک که از او طلبکار است و می‌تواند بدهی‌اش را از میراث بردارد، اشخاص دیگری هم به‌عنوان وراث دارد؛ اما مسأله این است که بانک برای دریافت طلب خود به ورثه مقدم است. اگر میراث فرد کافی بود، موضوع تمام است؛ اما اگر میراث کافی نبود، دیگر چاره‌ای نیست و می‌گویند «المفلس فی امان الله» و وراث از جیب خود جور ضمانت فرد متوفی و وام‌گیرنده را نمی‌کشند.

بنابراین در صورت فوت وام‌گیرنده، مسئولیت پرداخت اقساط وام برعهده وراث او خواهد بود و ضمانت ضامن همچنان به قوت خود باقی است. در صورت فوت ضامن نیز مسئولیت ضمانت برعهده وراث ضامن خواهد بود. چنانچه وراث وام‌گیرنده نسبت به تعهدات وام‌گیرنده مسئولیت نشان ندهند و میراث ضامن نیز برای پرداخت اقساط معوق کافی نباشد، مصداق «المفلس فی امان الله» است و بدهی بخشیده می‌شود.