شاخص‌های عمده اقتصادی بالاخص ارز و طلا، نه تنها امروز بلکه در همه ۳۰ سال پس از دوران جنگ همواره تحت تاثیر تحولات خارجی در کشور بوده است. این تحولات خارجی هم همان‌ها است که بر مساله صادرات و واردات ما نیز تاثیرگذار بوده منتها به تناسب سیاست‌هایی که دولت‌ها اتخاذ کردند این تاثیر‌های روانی بیشتر یا کمتر شده است.
اقتصادسنج| شاخص‌های عمده اقتصادی بالاخص ارز و طلا، نه تنها امروز بلکه در همه ۳۰ سال پس از دوران جنگ همواره تحت تاثیر تحولات خارجی در کشور بوده است. این تحولات خارجی هم همان‌ها است که بر مساله صادرات و واردات ما نیز تاثیرگذار بوده منتها به تناسب سیاست‌هایی که دولت‌ها اتخاذ کردند این تاثیر‌های روانی بیشتر یا کمتر شده است.
خاورمیانه دو روز گذشته را همراه با تنش و التهاب بسیار گذرانده است و به نظر می‌رسد با ادامه درگیری نظامی میان نیرو‌های مقاومت فلسطینی و اسرائیل هم چنان این روند ادامه خواهد داشت. کما اینکه طی دو روز گذشته تنش میان فلسطین و اسرائیل قیمت دلار را شعله‌ور کرد و دیروز به شکلی عجیب قیمت دلار نه تنها کانال ۵۰ هزار تومان را پشت سر گذاشت بلکه حتی از سد مقاومت ۵۲ هزار تومان هم عبور کرد.
در همین حال معامله‌گران بازار می‌گویند روند صعودی بازار تنها در صورتی متوقف می‌شود که آتش این تنش‌ها بخوابد و بازار دچار اطمینان شود که دامنه درگیری‌ها کشور‌های دیگر را در بر نخواهد گرفت. البته که این تنها بازار ارز نبود که تحت تاثیر تحولات جدید خاورمیانه قرار گرفت بلکه بازار طلا و سکه هم صعودی شد و سکه از کانال ۳۰ میلیون تومان عبور کرد.
در همین حال زلزله افغانستان و آسیب جدی به هرات به عنوان یکی از اصلی‌ترین بازار‌های فرامرزی دلار و ارز ایران را نیز نباید نادیده گرفت. هر چند که این مساله در میان جنگی تمام عیار در خاورمیانه شاید در بازار ارز کشور چندان تاثیر نداشته باشد؛ اما بدون هیچ تاثیری نیز نباید آن را ارزیابی کرد. روز گذشته افغانستان چندین بار لرزید و زلزله شدید در افغانستان بازار هرات را هم تعطیل کرد. امروز قیمت دلار هرات به ۵۲ هزار و ۱۰۰ تومان رسید و حتی از قیمت دلار تهران هم پیشی گرفت. ماندن قیمت دلار هرات روی این محدوده قیمتی، سیگنال افزایشی به بازار ارز فردوسی می‌دهد.
در عین حال وقتی بسیاری از مدیران دولتی امیدوار بودند بتوانند با تاثیر آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران حتی بازار ارز را بیشتر از قبل کنترل کنند؛ اما به ناگاه مساله جنگی تازه در منطقه تمامی محاسبات را با چالش جدی مواجه کرد. کما اینکه روز گذشته و همزمان با تحولات اسرائیل و حماس، خبر رسید که ۱.۷ میلیارد دلار از منابع ایران در لوکزامبورگ به بانک مرکزی ایران عودت داده شده است؛ اما حتی این خبر در کنار مساله آزادسازی ارز‌های ایران در کره جنوبی نیز نتوانست ناجی بازار ارز کشور شود.
در همین حال؛ اما معامله‌گران دلار در بازار اعلام کردند که تنش میان فلسطین و اسرائیل، علت افزایش قیمت دلار است و به نظر می‌رسد همین عامل به افزایش مجدد قیمت دلار دامن زد و معامله‌گران می‌گویند با توقف حملات میان طرفین احتمالا روند صعودی قیمت دلار هم متوقف می‌شود. اما به نظر می‌رسد که بازار ارز هم غافلگیر شده و انتظار افزایش تنش‌ها و رسیدن دلار به مرز ۵۲ هزار تومان را نداشت.
اما مرتضی افقه، اقتصاددان و استاد اقتصاد دانشگاه چمران اهواز در این باره می‌گوید که «تاثیر مسائل روانی مرتبط با ارتباط خارجی ایران بسیار بسیار اثر بیشتری نسبت به سیاست‌های اتخاذ شده توسط دولت‌ها دارد.»
دلار و شکست سد مقاومت
مرتضی افقه، اقتصاددان و استاد دانشگاه در رابطه با افزایش قیمت ارز و عبور آن از کانال ۵۰ هزار تومان و از دست رفتن سد مقاومتی روی این رقم و مساله تاثیر سیاست‌های خارجی و رویداد‌های بین المللی می‌گوید: «شاخص‌های عمده اقتصادی بالاخص ارز و طلا، نه تنها امروز بلکه در همه ۳۰ سال پس از جنگ همواره تحت تاثیر تحولات خارجی در کشور بوده است. این تحولات خارجی هم همان‌ها است که بر مساله صادرات و واردات ما نیز تاثیرگذار بوده منتها به تناسب سیاست‌هایی که دولت‌ها اتخاذ کردند این تاثیر‌های روانی بیشتر یا کمتر شده است. برای مثال در دوران آقای خاتمی که تنش زدایی بین المللی رخ داد اوضاع ارز و دلار و شاخص‌های اقتصادی نیز بهبود پیدا کرد. اما وقتی احمدی نژاد به یک تنش خودساخته دست زد که تا امروز هم آن تنش ادامه یافته، هیچ وقت شاخص‌های اقتصادی نتوانستند از سوی شاخص‌های سیاسی سود ببرند یا متنفع شوند.»
جنگ و خنثی سازی خبر آزادسازی پول‌های ایران
این اقتصاددان در ادامه با اشاره به خبر آزاد شدن پول‌های بلوکه شده ایران در کره جنوبی و انتظاراتی که این خبر ایجاد کرده بود می‌گوید: «انتظار این بود که خبر آزاد شدن ۶ میلیارد دلار و همچنین آزاد شدن رقم ۱.۷ میلیارد دلار بالاخره تاثیر روانی بر بازار داشته باشد؛ اما همان طور که گفتم کارگزاران بازار کاملا با متغیر‌های تاثیرگذار آشنا هستند و بنابراین این کهجنگی رخ بدهد و تبعات احتمالی آن که امکان درگیری ایران آیا وجود دارد و یا خیر آنقدر تاثیر بزرگی داشته که اگر تاثیری هم قرار بود از آزادی ارز‌های ایران به وجود بیاید (که تاثیری نداشته است) را خنثی کند.»
روابط سیاسی متغیر اصلی در اقتصاد ایران
وی در ادامه می‌افزاید: «توجه کنید که چه ۶ میلیارد دلار، و چه یک میلیارد دلار هنوز به دست ایران نرسیده و تنها خبر آزادسازی بود و حتی همین خبر نیز دیگر تاثیر روانی چندانی بر کاهش قیمت ارز در یکی دو هفته اخیر نداشته است؛ بنابراین می‌توان گفت که هنوز هم جو پر تنش و تاثیر مسائل روانی مرتبط با ارتباطات خارجی ما بسیار اثرش بیشتر از آن تصمیماتی است که دولت‌ها اتخاذ می‌کنند و متاسفانه برخی از سازمان‌های طرفدار بازار آزاد در این میان آدرس غلط به سیاست گذاران می‌دهند و تصور می‌کنند با این سیاست‌های اقتصادی که به دولت توصیه می‌کنند، می‌توانند ثبات در بازار ارز و یا سایر بازار‌های اصلی سرمایه ایجاد کنند؛ اما من سال هاست که گفته ام، متغیر‌های اقتصادی ما به شدت تحت تاثیر عوامل غیر اقتصادی هستند.»
افقه ادامه می‌دهد: «در شرایط فعلی نیز مهم‌ترین عامل غیر اقتصادی تنش یا آرامش در روابط خارجی کشور است و حتی پیش از حمله روز شنبه گروه‌های مقاومت فلسطینی به اسرائیل بازار ارز درگیر تنش احتمالی با باکو بوده و بنابراین اثر روانی آزاد شدن ارز‌های موردنظر در مقابل تنشی که احتمالا در ذهن‌ها در مقابل باکو وجود داشت پس از حمله این کشور به قره باغ، تاثیر چندانی نداشت؛ بنابراین افزایش قیمت ارز و قرمز شدن بورس کشور کاملا قابل پیش بینی و اصلا طبیعی بوده است.»
پیش بینی شتاب بیشتر در بازار ارز
این کارشناس اقتصادی درباره احتمال ادامه این روند و افزایش قیمت‌ها در بازار ارز نیز می‌گوید: «مادامی که نتیجه این حمله مشخص نباشد احتمالا این روند افزایش قیمت‌ها حتی شتاب بیشتری نیز به خود خواهد گرفت و البته کل این پروسه بسته به این نیز هست که آینده این جنگ و واکنش اسرائیل در نهایت چگونه باشد و ابعاد این تحول چقدر خاورمیانه را در بر بگیرد، اما فعلا شواهد و تجارب نشان داده اند که به طور معمول اسرائیل وحشیانه واکنش نشان داده است و با توجه به اینکه اسم ایران به عنوان یکی از حامیان گروه‌های مقاومت مطرح است احتمال اینکه تنش‌ها به این سوی خاورمیانه نیز کشیده شود، مانع از آن می‌شود که ثباتی در بازار ارز و طلا و الباقی شاخص‌ها داشته باشیم.»
نیاز بازار ارز به امنیت و ثبات
علی قنبری، اقتصاددان و سیاستمدار و نماینده سابق مجلس نیز در این باره می‌گوید:
«بازار ارز نیاز به امنیت برای ثبات دارد. در حقیقت همه بازار‌های سرمایه مشابه بازار ارز هستند و برای ایستادن بر روی نقطه ثبات به امنیت نیاز دارند و در شرایطی که ناامنی و بی ثباتی رخ بدهد و احساس عدم امنیت در بازار احساس شود چنان که وضعیت این روز‌های خاورمیانه و خصوصا با درگیری نظامی میان اسرائیل و گروه‌های جریان مقاومت فلسطین رخ داده، و یک اقدام بی مانند و بدون هیچ پیش زمینه رخ داده است، به طبع آن بازار ارز ایران را دگرگون می‌کند.»
این اقتصاددان در ادامه نیز می‌افزاید: «بازار ارز همواره نشان داده که به مسائل سیاسی و اقتصاد سیاسی بسیار حساس است و از خود عکس العمل نشان می‌دهد و اتفاقا این عکس العمل نشان دادن نیز کاملا طبیعی است؛ و در راستای همین عکس العمل بود که بازار ارز روند افزایشی پیدا کرد. البته شرایط منطقه نشان می‌دهد روندی که فلسطین و اسرائیل در این حملات سنگین و هجوم طرفین در پیش گرفته اند نهایتا به یک آتش بس حتی موقت و توقف این حملات خواهد رسید. تصور می‌کنم بعد از آرامش در این مرحله، بازار ارز نیز به آرامش و ثبات دوباره دست خواهد یافت.»
این اقتصاددان در پایان نیز با اشاره به مساله درگیری در خاورمیانه؛ اما معتقد است با پایان درگیری و جنگ میان طرفین بازار ارز روند معکوس را سپری خواهد کرد و احتمالا دوباره به ثبات می‌رسد. وی در ادامه نیز می‌گوید: «توجه کنید که وزن درگیری و احتمال جنگی گسترده در خاورمیانه قطعا بیشتر از آزادی پول ایران بوده است. کما اینکه همه پول، آزاد نشده و تنها رقمی حدود ۱.۷ میلیارد دلار از پول ایران تاکنون آزاد شده که رقم خیلی بالا و تاثیرگذار در اقتصاد ایران نیست. توجه کنید اقتصاد ایران به طور معمول بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار معاملات و تعاملات دارد و رقم ۱.۷ رقم قابل توجهی در این محاسبات اقتصادی نیست.»
