اقتصادسنج | قیمت دلار در آخرین معاملات نقدی روز گذشته با قرار گرفتن در سطح 48 هزار و 700 تومان به کار خود پایان داد. این در حالی بود که معاملات پشت خطی خبر از کاهش بیشتر قیمت دلار تا سطح 48 هزار و 500 تومان می‌داد. اما آیا قرار است دلار همچنان به مسیر نزولی ادامه دهد؟ آیا دولت توان کافی برای کنترل قیمت دلار را خواهد داشت؟

قیمت دلار طی آخرین هفته تیرماه، دو رفت و برگشت به کانال 48 هزار تومانی را تجربه کرد و به نظر می‌رسد قرار است در همین سطح قیمتی، تیرماه را به پایان برساند.

ارسال سیگنال‌های مثبت سیاسی درباره توافق کوچک احتمالی میان ایران و آمریکا، مجوز آمریکا به عراق برای بازپرداخت محدود بخشی از بدهی‌های خود به ایران و سفر وزیر خارجه عمان به تهران در هفته جاری، از جمله عواملی بود که قیمت دلار را به سمت در خروجی کانال 49 هزار تومانی و قرار گرفتن در کانال پایین‌تر هدایت کرد.

با این حال اما قیمت دلار از سمت دیگر درگیر سیگنال‌های منفی نیز بود. دولت بر مصوبه افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها پافشاری کرد و به این ترتیب پیام کاهش درآمدهای ارزی را به بازار مخابره کرد. به ویژه در صورتی که متانول‌سازان و اوره‌سازان به تهدید خود عمل و خطوط تولید خود را تعطیل کنند، دولت با بحران جدی تامین ارز مواجه خواهد شد. به ویژه اینکه پتروشیمی‌ها حدود 40 درصد از منابع ارزی کشور را تامین می‌کنند!

در همین حال شب گذشته خبر رسید که آمریکا 14 بانک عراقی مرتبط با ایران را به این دلیل که دلار آمریکا را در اختیار ایران قرار داده‌اند، تحریم کرده است. به این ترتیب قیمت دلار میان سیگنال‌های مثبت و منفی سرگردان است؛ اما با این حال به نظر می‌رسد فعلا زور اخبار مثبت بر عملکرد منفی دولت چربیده و هنوز اثر تصمیم‌های خطرناک ارزی به بازار نرسیده است.

به‌ویژه اینکه بانک مرکزی طی هفته‌های اخیر از مسیر حواله درهم امارات، قیمت درهم و به تبع آن دلار را نیز کنترل کرده و این روند را با خبرهای مثبت تقویت کرده است. اما آِیا دلار همچنان در مسیر نزولی خواهد ماند یا با اولین شوک خبری، دوباره راه افزایش را در پیش خواهد گرفت؟

ناتوانی دولت از مهار بلندمدت قیمت دلار

فردین آقابزرگی کارشناس اقتصادی نوسان قیمت دلار را حرکتی طبیعی عنوان کرد و گفت: «میل دلار به روند افزایشی در بازار ارز تقریبا معقول و منطبق بر واقعیت‌های اقتصادی است و توانایی عرضه است که تعیین‌‌کننده اصلی قیمت دلار در بازار است.»

وی با بیان‌ اینکه یکی از متغیرهای اثرگذار بر بازار ارز به ویژه دلار موضوعات سیاسی، ارتباطات و مسايل غیراقتصادی است خاطرنشان کرد: «به نظر می‌رسد با توجه به حجم و رشد نقدینگی، عدم ورود منابع ارز حاصل از صادرات و همین‌طور رشد اقتصادی که از متغیرهای اصلی تعیین کننده نرخ ارز است، موضوعات سیاسی تاثیر کمتری بر قیمت دلار دارد.»

آقابزرگی ادامه داد: «در نهایت توانایی عرضه است که تعیین‌‌کننده اصلی قیمت دلار در بازار است که متاسفانه بانک مرکزی و دولت چنین ذخیره‌ای ندارند. بنابراین تمایل قیمت دلار به روند صعودی امری قابل پیش‌بینی است.»

وی با اشاره به اینکه نهایتا قیمت دلار به کانال‌های بالاتر راه پیدا خواهد کرد و مسیر اصلی خود را می‌رود خاطرنشان کرد: «کالاهای وارداتی اعم از لوازم الکترونیک، لوازم خانگی و خودرو و حتی سایر کالاهای غیرضروری که وارد کشور می‌شود با نرخ دلار بالای ۶۵ هزار تومان معامله می‌شود. بنابراین نرخ عملیاتی در اقتصاد، دلار ۶۵ هزار تومانی است.»

کاهش قیمت دلار منطقی نیست

حمید‌رضا جیهانی دیگر کارشناس اقتصادی هم با اشاره به روند باثبات قیمت دلار گفت:‌ «با توجه به افزایش انتظارات تورمی، کاهش قیمت‌ها در بازارهای مالی مقطعی است. مردم به دنبال حصول سود‌های کوتاه‌مدت هستند و به همین دلیل به سمت سرمایه‌گذاری در بخش طلا و دلار می‌روند.»

وی با تاکید بر شرطی‌شدن اقتصاد کشور با موضوع برجام و مذاکرات سیاسی خارجی اظهار داشت: «اقتصاد رفتاری وزن بیشتری در اقتصاد، ‌قیمت‌ها و بازارهای مختلف کشور پیدا کرده است. تا زمانی‌ که مولفه‌های اقتصادی کشور شکوفایی چندانی نداشته باشد، سیر کاهشی ارزش پول، ادامه خواهد داشت.»

این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: «با وجود افزایش مناسبات ایران با سایر کشورها و مذاکراتی در خصوص آزادسازی‌های ارزی، درآمدهای ارزی دولت و تراز تجاری ملی تغییری نکرده است. بنابراین تا زمانی که مولفه‌های اقتصادی در کشور تغییر نکند، قیمت دلار در روند کاهشی منطقی، قرار نخواهد گرفت.»

چرا کاهش قیمت دلار خطرناک است؟

جواد فلاحیان دیگر کارشناس اقتصادی نیز معتقد است که نوسانات سه تا چهار درصدی در بازار ارز منطقی است؛ او در همین باره گفت: «هنوز بازار در حالت نوسانات سایدوی است و بازار ارز همچنان در بلاتکلیفی قرار دارد. باید توجه داشت فعلا این بازار با مخابره اخبار مثبت مدیریت می‌شود.»

وی به فاکتورهای کلان اثرگذار بر قیمت دلار اشاره کرد و افزود: «نقدینگی و تورم در حال رشد است و این ناترازی تمام فعالان اقتصادی را مردد کرده است که دلار به کدام سمت حرکت می‌کند.»

این کارشناس اقتصادی افزود: «ماه‌هاست که در اقتصاد کشور اقلام و کالاها با دلار بالای ۵۰ هزار تومان مبادله می‌شود و این قیمت در سایر کالاها تثبیت شده و با کاهش دلار روند نزولی نمی‌گیرد. بنابراین پایین آمدن بیش از حد قیمت دلار می‌تواند اثرات بدی را روی کلیت اقتصاد داشته باشد.»

وی با تاکید بر اینکه کلیت بازارها اعم از خودرو، مسکن، طلا و سکه و حتی بازار سرمایه در رکود به سر می‌برند، خاطرنشان کرد: «برخلاف رکود قیمت‌ها در سال جاری، سال گذشته بازارها رشد قیمتی قابل توجهی داشتند، به همین منظور شاید بتوان گفت بازاری که رشد بیشتری داشته، امسال با ریزش بیشتری مواجه شده است.»

درجا زدن قیمت دلار تا نیمه شهریورماه

کامبیز افسری کارشناس اقتصادی و فعال بازار ارز هم با بیان اینکه به اعتقاد من کنترل و برنامه‌ای برای ثبات قیمت ارز وجود ندارد، تاکید کرد: «به خاطر شرایط بانک‌ها قیمت دلار پایین‌تر از قیمت واقعی است و به نظر می‌رسد تا ۱۵ شهریور روند بازار بر همین منوال باشد.»

افسری خاطرنشان کرد: «ممکن است در محرم قیمت‌ها مقداری بالاتر رود اما قیمت واقعی ارز در مهر و آبان خود را نشان می‌دهد.» وی دلیل افزایش مقطعی قیمت دلار در ماه محرم را افزایش تقاضا عنوان کرد و افزود: «در ماه محرم و در راهپیمایی اربعین چند میلیون نفر از کشور خارج می‌شوند اینها همه احتیاج به ارز دارند و تقاضای نقدی ارز بالا می‌رود.»

این فعال بازار ارز، قیمت دلار را برای نیمه دوم سال افزایشی پیش‌بینی کرد و گفت: «حداقل تا آبان و آذر دلار به محدوده ۶۰ تا ۷۰ هزار تومان می‌رسد. تورم همه کالاها بسیار بالاست بنابراین نمی‌شود تورم اینقدر بالا باشد اما قیمت ارز ثابت بماند.»